Cevabı hemen verelim ve ondan sonra konuya geçelim: Hayır, Romalılar imparatorluğun sınırlarının nerede başlayıp nerede bittiğini bilmiyorlardı. Çünkü sınır diye bir kavram yoktu.
Fenoreporter - Dış Haberler Servisi
1500’lü yıllara kadar dünyada ne sınır vardı, ne de sınır kavramı. Sınırlar ilk kez 7 Haziran 1494’te İspanya ile Portekiz arasında Papa 6’ncı Alexndre’ın gözetiminde Tordesillas’ta imzalanan anlaşmayla ortaya çıktı. Büyük coğrafi buluşlar dönemiydi ve bu buluşlara dayanarak dünya İspanya ile Portekiz arasında paylaştırılıyordu.
Bu anlaşma Kristof Kolomb’un Bahamalar’da bir çok adayı ve Bahama Denizi’ni keşfetmesini sağlayan ilk seferinin (1492-1493) ardından geldi. İspanya ve Portekiz o dönemde Avrupa’nın tek sömürgeci devletleriydi. Portekiz 1410 yıllarından itibaren Batı Afrika kıyılarını keşfetmeye başlamış, Kanarya Adaları’nın güneyindeki tüm bölgelerin sahibi olduğu Papa tarafından onaylanmıştı.
1493’te sorun, Afrika’nın batısında , yani anavatandan binlerce kilometre uzaklıkta toprakların paylaşımıydı. Tordesillas Anlaşması ile Yeşil Burun Adaları’nın 1770 kilometre batısına düşen bir meridyen sınır kabul edildi. Bu kağıt üstündeki sınırın batısındaki bölgeler (Kolomb’un keşfettikleri dahil) İspanya’ya bırakıldı, doğusundaki bölgeler ise Portekiz’e. Yani, Afrika kıtasının batısı Portekiz’indi, Amerika kıtası ise İspanya’nın. Tek istisna: Brezilya, Portekiz’e kalıyordu, çünkü orayı Portekizli denizci Pedro Alvares Cabral keşfetmişti.
Diğer Avrupa güçleri, özellikle İngiltere ve Fransa, Tordesillas Anlaşması’nı hiç tanımadılar. İkisi de bir süre sonra Amerika kıtasına el attılar. Onların ardından Hollanda devleti doğdu ve o da İspanya-Portekiz anlaşmasını tanımayı reddetti.
Sınır kavramı ortaya çıkınca, sıra onun belirleneceğine geldi. Çeşitli dayanak noktaları kullanıldı: Deniz, ırmak, dağ, çöl gibi. Ama bazen bir bölgenin sahipliği için savaşlar çıkmaya başladı. Örneğin, 10’uncu yüzyılda bir iç savaş nedeniyle Bizans İmparatorluğu bir çok devlete bölündü.
Biz yine konumuzun başına dönelim. Bir Romalı, imparatorluk sınırları içinde olup olmadığını nasıl biliyordu? Cevap: Bilmiyordu! Tarih kitaplarındaki Roma İmparatorluğu haritası sizi yanıltmasın. O tarihte ne harita vardı, ne de o haritalarda çizilen sınırlar.